ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ(15ος-18ος ΑΙΩΝΑΣ)

by: ΣΤΟΥΦΗ-ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΥ, Ι.

Ο καλλιτεχνικός πλούτος της Ζακύνθου έως πριν τη σεισμοπυρκαγιά του 1953 ήταν μεγάλος.
Δείγματα των καλλιτεχνικών θησαυρών, που διασώθηκαν και τα οποία σήμερα σώζονται στους ναούς και στα μουσεία του νησιού περιλαμβάνονται στο τρίτομο έργο για τις Εικόνες της Ζακύνθου της Μυρτάλης Αχειμάστου-Ποταμιάνου και του Γιάννη Ρηγόπουλου, καθώς και οι οδηγοί για το Μουσείο Ζακύνθου, και το Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης της Μονής Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου, τα οποία υπογράφει η Ζωή Μυλωνά.
Για τις μεταβυζαντινές τοιχογραφίες του νησιού, μια πρώτη συνοπτική επιστημονική εργασία για εκείνες που διασώθηκαν στο νησί δημοσιεύτηκε το 1956 από τον Μανόλη Χατζηδάκη, με βάση τα υπολείμματα που στέκονταν ακόμα όρθια ή αποτοιχίστηκαν από τα ερείπια των εκκλησιών της πόλης και της υπαίθρου, έλειπε όμως έως τώρα μια αναλυτική και συνολική μελέτη. Η παρούσα εργασία συμπληρώνει το κενό και προσφέρει μια σφαιρική εικόνα των μεταβυζαντινών τοιχογραφιών του νησιού, συμβάλλοντας στη μελέτη και στη διάσωσή τους.

Το πληρέστερο εικονογραφικό σύνολο του νησιού αποτελεί ο ζωγραφικός διάκοσμος από τη μονή του Αγίου Ανδρέα στο Μεσοβούνι Βολιμών, οι οποίες σήμερα εκτίθενται στο Μουσείο Ζακύνθου. Υπάρχουν όμως και σε άλλα μνημεία τοιχογραφίες που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως οι καλής ποιότητας τοιχογραφίες της Αναφωνήτριας (οι αρχαιότερες μεταβυζαντινές κατά τη σ. στο νησί), οι τοιχογραφίες της Αγίας Θέκλας και του Αγίου Δημητρίου στις Βολίμες, της Υπεραγάθου και της Σκοπιώτισσας, και ακόμη τοιχογραφίες από τις εκκλησίες της πόλης που σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο Ζακύνθου, όπως του Αγίου Γεωργίου των Καλογραιών, της Αγίας Άννας, της Αγίας Αικατερίνης του Γρυπάρη και της Πικριδιώτισσας. Δείγματα επίσης σώζονται σε ναούς στο Αργάσι, στο Μουζάκι, στις Βολίμες, ενώ κάποιες άλλες είναι γνωστές από τα αντίγραφα του ζωγράφου Δημητρίου Πελεκάση. Επιπλέον συμβόλαια και άλλες γραπτές μαρτυρίες δίνουν υλικό για τις χαμένες τοιχογραφίες και για τους ζωγράφους που εργάστηκαν στο νησί.

Στον παρόντα τόμο, ο οποίος αποτελεί τη δεύτερη, διορθωμένη και βελτιωμένη έκδοση της ηλεκτρονικής έκδοσης του 2015, η σ. παρουσιάζει το θέμα της μελετώντας συστηματικά τα μνημεία και τις σωζόμενες τοιχογραφίες στο διάστημα τεσσάρων αιώνων, από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα, όπως φαίνεται από τα περιεχόμενα που ακολουθούν.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Το ιστορικό πλαίσιο
2. Η μεταβυζαντινή μνημειακή ζωγραφική στη Ζάκυνθο και η μέχρι σήμερα έρευνα

ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ
Α. Εκκλησίες της πόλης
Β. Εκκλησίες της υπαίθρου

ΟΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

Α. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ 15ου ΑΙΩΝΑ
1. Το εικονογραφικό πρόγραμμα
2. Εικονογραφική ανάλυση
3. Εικονογραφικές παρατηρήσεις
4. Τεχνοτροπικές παρατηρήσεις – Χρονολόγηση

Β. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ 16ου ΑΙΩΝΑ
1. Εικονογραφικό πρόγραμμα
2. Εικονογραφική ανάλυση
3. Τεχνοτροπικές παρατηρήσεις – Χρονολόγηση

Γ. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ 17ου ΑΙΩΝΑ
1. Το εικονογραφικό πρόγραμμα
2. Εικονογραφική ανάλυση
3. Εικονογραφικές παρατηρήσεις
4. Τεχνοτροπικές παρατηρήσεις – Χρονολόγηση

Δ. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ
1. Το εικονογραφικό πρόγραμμα
2. Εικονογραφική ανάλυση
3. Εικονογραφικές παρατηρήσεις
4. Τεχνοτροπικές παρατηρήσεις – Χρονολόγηση – Ζωγράφοι

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
SUMMARY
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΜΝΗΜΕΙΩΝ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
ΣΧΕΔΙΑ – ΕΙΚΟΝΕΣ

ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ(15ος-18ος ΑΙΩΝΑΣ)

by: ΣΤΟΥΦΗ-ΠΟΥΛΗΜΕΝΟΥ, Ι.

• ISBN-13: 9789609396738 / 978-960-93-9673-8
• ISBN-03: 9609396739 / 960-93-9673-9
• , ΑΘΗΝΑ / Athens, 2017